Fiyat artışının nedeni stok tutan çelik servis merkezleri

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Paslanmaz çelik sektö­ründeki ‘ek vergi’, ‘itha­lat’ ve ‘anti-damping’ tartışmaları devam ediyor. Kibar Holding kuruluşların­dan Posco Assan TST’nin an­ti-damping soruşturma ta­lebinin kabul edilmesinin ardından paslanmaz çelik kullanan sektör temsilcile­rinden gelen eleştiriler, ‘fiyat’ konusunu da gündeme taşıdı.

Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, iç piyasada paslan­maz çelik fiyatlarının yüzde 10-20 arttığına yönelik iddi­aların gerçeği yansıtmadığı­nı belirterek, olası artışın so­rumlusu olarak çelik servis merkezlerini gösterdi. Kaya­başı, “Anti-damping soruştur­masını bahane eden bu mer­kezler yılbaşından itibaren stok tutmaya başladılar. 25 bin ton olan ithalat 50 bin to­na çıktı. Piyasada fiyatlar ar­tacak algısı yaratarak fiyatları artırıyorlar.

Anti-damping so­ruşturmasının sonuçlanması 1 yılı bulacak. Belki de ‘soruş­turmaya gerek yok’ denilecek. Biz fiyatlarımızda herhangi bir artış yapmadık. 304 kali­te 2 mm 2B baz fiyatımız ton başına 2 bin 400 dolar. Söz ko­nusu soruşturmanın paslan­maz çelik fiyatlarındaki piya­sadaki olağan fiyat dalgalan­ma dışında bir artışa sebep olmaz” dedi. Bazı servis mer­kezlerinin elinde 30-40 bin ton stok oluştuğunu söyleyen Kayabaşı, “Çelik servis mer­kezleri zamanında bizden al­dıkları malları ve Çin’den ge­tirdiklerini üzerinde tahribat yapılmış belgelerle Türk malı gibi AB’ye sattı ve ton başına bin dolar kazandılar.

AB bu­nu tespit edince 2023 Ağus­tos’ta soruşturma başlattı. Mayıs ayında sonuçlanan so­ruşturma boyunca bizden de ürün alınmadı. Bu hem Türki­ye için bir itibar kaybı hem de kayıtdışılık. Soruşturmanın sonucunda yüzde 20 gümrük vergisi konuldu. Halihazırda AB’ye tek ürün veren biziz” di­ye konuştu.

2011 yılında alınan karar­la yüzde 70’i Güney Koreli Posco firmasına ait olan Pos­co Assan TST firmasının ku­rulduğunu anlatan Kayabaşı, 3 faz olarak planlanan yatırı­mın 1’inci faz yatırım tutarı­nın yaklaşık 350 milyon do­lar olduğunu kaydetti.

2013 yılında üretime başlayan te­sisin üretim kapasitesini 250 bin ton haddeleme, 300 bin ton tavlama olarak açıkla­yan Kayabaşı, üretimin yüzde 30’unu ihracata, yüzde 70’ini iç pazara verdiklerini belirt­ti. İç pazarda yüzde 53 distri­bütörler, yüzde 22 beyaz eşya, yüzde 16 mutfak eşyaları ve yüzde 10 otomotiv sektörüne verdiklerini açıklayan Kaya­başı, tesiste 500 kişinin çalış­tığını da aktardı.

“Anti-damping kaçınılmazdı”

Kayabaşı, Bugüne kadar 1.5 milyar dolarlık ihracat ger­çekleştirirken, yapılan üre­timle 3 milyar dolarlık ithala­tın önüne geçtik” dedi. “Kapa­sitenin tamamını AB’ye satma imkanımız var ama satmıyo­ruz” diyen Kayabaşı, “78 mil­yon ton dünya çelik kapasi­tesinin 65 milyon tonu Çin’e ait. Biz bu yatırımı Türki­ye’de yapmasaydık iç pazarda Çin’in fiyatları yüksek olacak­tı. Bu tesis olmazsa Çin fiyat­ları yeniden artırır ve Türkiye daha pahalıya alır” ifadeleri­ni kullandı.

Posco Assan’ın 10 yılda 200 milyon dolara yakın zarar ettiğini dile getiren Ka­yabaşı, “10 yıl önce 3 faz ola­rak planlanmıştı. 1’inci fazla 300 bin ton, 2’nci fazla 500 bin ton ve 3’üncü fazın sonunda 1 milyon ton üretim yapılma­sı öngörülüyordu. Bugün 1’in­ci fazda kaldık” dedi. Şirke­tin 2023 yılındaki zararını 67 milyon dolar olarak açıklayan Kayabaşı, “Her yıl 20-30 mil­yon dolar kayıp yaşıyorduk ama bu rakam tolere edilebili­yordu. Zarar 70 milyon dolara dayanınca anti-damping baş­vurusu kaçınılmaz oldu” diye konuştu.

2023 yılında Uzakdoğu’dan Türkiye pazarına giren pas­lanmaz çeliğin 4 kat arttığı­nı dile getiren Haluk Kayaba­şı, bunun da piyasadaki fiyat dengesini bozduğunu söyledi.

Kapasite kullanım oranı %35

Şirket olarak ihtiyacın %80’ini karşılayacak kapasi­teleri olduğunu belirten Kaya­başı, 2023’te ortalama 134 bin ton üretim yaptıklarını kaydet­ti. Tesiste kapasite kullanım oranlarının %35’lere düştüğü­nü söyleyen Kayabaşı, “Çin’den daha ucuza ürün geldiği için bizden talep azaldı, stoklarımız şişti” dedi. Kayabaşı, firma ola­rak kendilerinin de son 3 yılda hammaddenin %60’ını Çin’den aldıklarını belirterek, “Soruş­turma talebimiz Çin’deki tüm firmalara yönelik değil, kalite­siz ürün veren ve fiyat kıranlara dönük” diye konuştu.

Çin, En­donezya ve Tayvan gibi ülkele­rin, Türk pazarında dampingli fiyatlarla rekabet ettiğini be­lirten Kayabaşı, “Bugün AB’li üreticilerin ton başına satış fiyatları fabrika çıkışı 3 bin-3 bin 200 dolar aralığında, Çin ve Endonezyalı üreticilerin satış fiyatları ise bin 850-bin 950 dolar seviyesinde” dedi. Kayabaşı, AB’nin Asya ülke­leri dahi Endonezya ve Çin­li üreticilere karşı yüzde 20,2 ile yüzde 52 arasında değişen oranlarda anti-damping önle­mi uyguladığını da hatırlattı.

“8 milyar dolarlık yatırımı yapacak babayiğit gerekiyor”

Yüzde 70 pay ile başta en çok mutfak eşyaları, beyaz eşya ve makine imalat sektörlerinde kullanılan paslanmaz çelik sektöründe entegre bir tesis kurmanın zor olduğunu dile getiren Haluk Kayabaşı, “Bunun için önce ferro krom, ferro nikel tesisleri kurulmalı.

Yatırımın maliyeti en az 7-8 milyar dolar. Bunu yapacak babayiğit lazım. Üstelik de 1 milyon ton tüketim garantisi olmalı. Tüm bu engellere karşın böyle bir tesisin hayata geçirilmesi ve yıllık 1 milyon ton kapasiteyle üretime başlanması halinde, Türkiye’nin sıcak ve soğuk dahil yaklaşık 442 bin 586 tonluk tüketimi çıkarıldığında kalan 560 bin tonluk üretimin, mevcut koşullarda ihraç edilmesi mümkün gözükmüyor” dedi.

2023’te 307,2 bin tonluk ithalat

TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik ithalatı 2023’te 307 bin 219 ton olarak gerçekleşti. Aynı dönemde ihracat 89 bin 268 ton oldu. Posco Assan TST’nin 2023’teki toplam satışı ise 128 bin 935 ton oldu. Türkiye’nin soğuk paslanmaz yassı çelikte toplam iç pazar tüketimi 2023’te 346 bin 886 ton oldu. Aynı dönemde sıcak paslanmaz yassı çelik tüketimi ise 95 bin 700 ton olarak gerçekleşti.

Sonuç olarak, Türkiye’nin paslanmaz çelik toplam tüketimi 2023’te 442 bin 586 ton oldu. Bugün Türkiye’nin soğuk haddelenmiş paslanmaz çelik ithalatında ilk sırada Uzakdoğu pazarı geliyor. 2023 rakamlarına göre toplam 307 bin 219 olan çelik ithalatının 220 bin tonu Uzakdoğu’dan, 81 bin 369 tonu Avrupa Birliği ülkelerinden, 5 bin 850 tonu ise diğer ülkelerden gerçekleşti. Türkiye’nin yıllık soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik tüketimi son 10 yılda yaklaşık 350-400 bin ton oldu.